راهنمایی عملی برای والدینی که به دنبال حمایت از مدیریت وزن فرزند خود هستند و در عین حال یک سبک زندگی متعادل و سالم را ترویج میکنند.
دیدن یک نوزاد تپل معمولاً دلگرمکننده است و نمادی از مرحلهای سالم در رشد کودک به شمار میآید. با این حال، والدین باید توجه داشته باشند که اضافهوزن بیش از حد در کودکان ممکن است خطراتی برای سلامت طولانیمدت آنها به همراه داشته باشد و به چاقی دوران کودکی منجر شود.
چاقی دوران کودکی چیست و چگونه متوجه شویم فرزندمان دچار آن شده است؟
چاقی دوران کودکی با تجمع بیش از حد چربی بدن مشخص میشود، وضعیتی که میتواند پیامدهای طولانیمدتی برای سلامت داشته باشد. نظارت بر رشد کودک بسیار مهم است. برای این منظور میتوانید از نمودارهای رشد ارائهشده توسط متخصصان سلامت استفاده کنید تا درصد BMI (شاخص توده بدنی) کودک بر اساس سن او را پیگیری کنید. درصد BMI برابر یا بالاتر از 85 نشاندهنده اضافهوزن است، در حالی که درصد بالاتر از 95 چاقی را نشان میدهد. پزشک کودک شما از سن ۲ سالگی شروع به اندازهگیری BMI خواهد کرد.
پیامدهای چاقی دوران کودکی قابل توجه است. این وضعیت خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، مشکلات قلبیعروقی، مسائل مربوط به مفاصل، اثرات روانشناختی مانند اعتمادبهنفس پایین و افسردگی، و همچنین مشکلات تنفسی مانند آسم را افزایش میدهد.
در نتیجه، نظارت دقیق و رسیدگی به چاقی دوران کودکی برای تضمین سلامت و رفاه بلندمدت کودکان ضروری است. با درک خطرات و انجام اقدامات پیشگیرانه، میتوانیم به فرزندانمان کمک کنیم زندگی سالمتری داشته باشند.
علل چاقی در کودکان
چاقی دوران کودکی یک چالش چندبعدی است که از ترکیب عوامل ژنتیکی، محیطی و رفتاری ناشی میشود. حتی والدینی که اضافهوزن ندارند ممکن است فرزندانی داشته باشند که دچار اضافهوزن شوند. رشد وزنی کودک تحت تأثیر همافزایی تمایلات ژنتیکی، عوامل محیطی و انتخابهای سبک زندگی قرار میگیرد.
در حالی که ژنتیک میتواند تمایل فرد به افزایش یا کاهش وزن را تحت تأثیر قرار دهد، عوامل محیطی مانند عادات غذایی ناسالم و فعالیت بدنی ناکافی نیز میتوانند بهطور قابلتوجهی در افزایش وزن اضافی نقش داشته باشند. مواردی مانند دسترسی به غذا و سبک زندگی خانوادگی نیز در بروز چاقی دوران کودکی مؤثر هستند.
شناسایی و رسیدگی به این عوامل متعدد برای مقابله مؤثر با چاقی دوران کودکی و حفظ سلامت و رفاه کودکان بسیار حیاتی است.
چگونه میتوانم به فرزند دارای اضافه وزن خود کمک کنم تا وزن کم کند؟
به عنوان والدین، ایجاد یک محیط حمایتی که سبک زندگی سالم را برای فرزندانمان تشویق کند، بسیار مهم است. در اینجا ۹ راهکار برای کمک به کاهش وزن فرزند دارای اضافه وزن شما آورده شده است:
1. با یک متخصص بهداشت مشورت کنید
پیش از اجرای هر برنامه کاهش وزن، با یک پزشک کودکان یا متخصص تغذیه مشورت کنید. آنها میتوانند راهنماییهای شخصیسازیشدهای براساس سن، رشد و سلامت کلی کودک ارائه دهند. نباید اجازه دهید کودک شما بدون راهنمایی حرفهای رژیمهای غذایی مد روز یا محدود از نظر کالری را دنبال کند. چنین رژیمهایی ممکن است از نظر تغذیهای نامتعادل باشند و خطر کمبود مواد مغذی را به همراه داشته باشند. علاوه بر این، میتوانند متابولیسم کودک را کند کرده و کاهش وزن را دشوارتر کنند. کاهش وزن ضروری است، اما نباید به قیمت کمبود تغذیهای تمام شود.
2. اهداف واقعبینانه تعیین کنید و تغییرات تدریجی ایجاد کنید، با قدمهای کوچک شروع کنید!
اهداف واقعبینانه و قابلدستیابی برای مدیریت وزن کودک خود تعیین کنید.
به جای اجرای تغییرات ناگهانی، تغییرات تدریجی در رژیم غذایی و سطح فعالیت ایجاد کنید. به عنوان مثال، میتوانید به مدت یک هفته تمامی نوشیدنیهای شیرین مانند آبمیوه یا نوشابه را با شیر کمچرب یا شیر سویای بدون قند جایگزین کنید. تنظیمات کوچک و تدریجی احتمال بیشتری دارد که در بلندمدت به موفقیت پایدار منجر شوند.
3. مشارکت خانواده را تقویت کنید و رفتارهای سالم را الگو قرار دهید
با درگیر کردن کل خانواده در پذیرش عادات سالمتر، یک محیط حمایتی ایجاد کنید. این رویکرد فراگیر باعث میشود که این فرآیند برای کودک لذتبخش باشد و او احساس نکند که مورد توجه منفی قرار گرفته است.
با نشان دادن رفتارهای سالم از طریق اتخاذ عادات غذایی مغذی و سبک زندگی فعال، الگوی مناسبی باشید. این استراتژی دوگانه به عنوان یک تأثیر مثبت برای کودک شما عمل میکند.
4. کنترل اندازه وعدهها، به سیگنالهای بدن توجه کنید
کودک خود را تشویق کنید که هنگام غذا خوردن به سیگنالهای گرسنگی و سیری بدن خود توجه کند. قبل از غذا خوردن، از او بخواهید بررسی کند که آیا شکمش صدا میدهد، که نشاندهنده گرسنگی است. هنگام غذا خوردن، او را تشویق کنید که به آرامی و با دقت غذا بخورد و گهگاهی مکث کند تا ببیند آیا هنوز گرسنه است یا نه.
به او بیاموزید که وقتی احساس سیری کرد، حتی اگر مقداری غذا در بشقاب باقی مانده باشد، غذا خوردن را متوقف کند. با تمرین این آگاهی به طور منظم، کودکان میتوانند عادات غذایی شهودی را توسعه دهند و رابطه سالمتری با غذا برقرار کنند.
5. اطمینان حاصل کنید که کودک شما صبحانه را از دست نمیدهد
مطمئن شوید که کودک شما صبحانه را از دست نمیدهد، زیرا این اولین وعده غذایی است که انرژی و مواد مغذی ضروری برای عملکردهای بدن تا وعده بعدی در بعدازظهر را فراهم میکند. با این حال، دادهها نشان میدهند که تقریباً 8 تا 12 درصد از تمام کودکان در سن مدرسه صبحانه را حذف میکنند. حذف وعدههای غذایی نه تنها منجر به کمبودهای تغذیهای میشود، بلکه متابولیسم را نیز مختل میکند.
6. تنقلات مغذی را در دسترس قرار دهید
تنقلات و غذاهای مغذی را به راحتی در دسترس قرار دهید و گزینههای ناسالم و فست فودها را از دسترسی آسان کودک خود بردارید. این روش احتمال انتخاب غذاهای ناسالم در زمان گرسنگی را کاهش میدهد و به تدریج عادت به انتخابهای غذایی سالمتر را در کودک شما ایجاد میکند.
7. هرگز از مکملها یا قرصهای کاهش وزن برای کودکان استفاده نکنید
از استفاده از مکملها یا قرصهای کاهش وزن برای کودکان خودداری کنید، حتی اگر پیشرفت کاهش وزن آنها تدریجی باشد یا کاهش وزنی مشاهده نکنند. ایمنی و اثربخشی این محصولات برای کودکان هنوز نامشخص است و ممکن است اثرات منفی بلندمدتی داشته باشند که میتواند بر رشد کلی کودک تأثیر بگذارد.
8. تصویر مثبت بدن را ترویج کنید
تصویر مثبت بدن و عزت نفس را در کودک خود تقویت کنید. تمرکز خود را بر ترویج یک سبک زندگی سالم بگذارید نه فقط بر کاهش وزن.
9. حتی کوچکترینها دستاوردها را جشن بگیرید!
دستاوردهای کودک خود را جشن بگیرید، چه در زمینه پذیرش عادات سالمتر باشد و چه در دستیابی به اهداف خاص. تشویق مثبت میتواند انگیزه و اعتماد به نفس کودک را افزایش دهد.
خطرات کاهش وزن سریع در کودکان
اگرچه کاهش وزن هدفی ارزشمند برای کودکان مبتلا به چاقی است، اما روشهای بهکاررفته باید با دقت انتخاب شوند. کاهش وزن سریع که ناشی از تمایل به کاهش شدید کالری است، میتواند به عادات غذایی ناسالم منجر شود، بدن را از مواد مغذی ضروری محروم کند و مشکلاتی مانند خستگی، ضعف سیستم ایمنی و کاهش تراکم استخوان را به همراه داشته باشد. بدن ممکن است کاهش وزن سریع را بهعنوان «گرسنگی» تعبیر کند، که منجر به کاهش متابولیسم و احتمال افزایش سریع وزن پس از آن میشود. همچنین، ممکن است باعث از دست دادن توده عضلانی شود که برای سلامتی خطرناک است.
دختران ممکن است با مشکلاتی در زمینه سلامت قاعدگی مواجه شوند. برای کاهش این خطرات، توصیه میشود کاهش وزن بهصورت تدریجی و از طریق رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم انجام شود.
اگر کودک شما با وجود تلاشهایش برای کاهش وزن موفق نمیشود، بهتر است ابتدا مشکلات زمینهای مانند کمکاری تیروئید یا سندرم کوشینگ را که ممکن است به دلیل متابولیسم کند کاهش وزن را دشوار کنند، بررسی کنید.
در صورتی که نگرانیهایی درباره وزن کودک خود دارید، توصیه میشود پیش از آغاز هرگونه برنامه کاهش وزن، با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.